Σχεδιασμός και Χρόνος / Time-based design

Σχεδιασμός και χρόνος: ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα που τέθηκε την προηγούμενη φορά σε κουβέντα με τον Γιώργο.

Το να μπαίνει ο χρόνος στον σχεδιασμό σημαίνει να παραδέχεσαι ότι η κατοίκηση δεν καθορίζεται μόνο από τον χώρο αλλά και από τον χρόνο και ότι αυτή δεν μένει σταθερή, αλλά μεταβάλλεται, προσαρμόζεται, αλλάζει, ανατρέπεται μέσα στον χρόνο.

1. Χρονικός σχεδιασμός= κίνηση+ εμπειρία
Ο χρόνος είναι ένα βασικό συστατικό της εμπειρίας. Αυτό σημαίνει ότι μέσω της εμπειρίας μπορεί να αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο με διαφορετικούς τρόπους.
Όσον αφορά τον χώρο: μια δυναμική-χρονική εμπειρία του χώρου αποτελεί η κίνηση. Δηλαδή αντιλαμβάνομαι χρονικά ένα χώρο όταν κινούμαι σε αυτόν.
Ρωτώ λοιπόν: μήπως η κίνηση και η διαχείριση της κίνησης (η εμπειρία μέσα απο την κίνηση) μπορεί να αποτελεί ένα στοιχείο σχεδιασμού με βάση τον χρόνο?
Ένα ενδιαφέρον κείμενο σχετικά είναι το παρακάτω:
http://www.quirpa.com/docs/architecture_of_time__enric_miralles.html
το οποίο αναφέρεται στην αρχιτεκτονική του ισπανού αρχιτέκτονα Enrique Miralles και πώς αυτός εισάγει τον χρόνο στην αρχιτεκτονική του μέσω κυρίως της εμπειρίας της κίνησης και των διαδοχικών χρονικών layers του ‘Igualada Cemetery’ του για παράδειγμα.

Enrique Miralles 'Igualada Cemetery'

Μπορεί ήδη να ξέρετε το παράδειγμα των χαρτών των Situationists: ότι η περιπλάνηση τους [=άσκοπη κίνηση] μέσα στην πόλη καθόριζε την σχέση επιμέρους καταστάσεων [situations]. Άρα η κίνηση η ίδια καθόριζε την συνολική εικόνα της πόλης αποτελούμενη από επιμέρους αποσπάσματα. Ο χρόνος μπαίνει εδώ-μέσω της κίνησης- να καθορίσει διαφορετικούς τρόπους εμπειρίας της πόλης.

Situationists 'Naked City'

2. Χρονικός σχεδιασμός = πρόγραμμα και χρονικός προγραμματισμός
Ο χρόνος έχει σχέση με το πρόγραμμα: Δηλαδή διανομή της δράσης στον χώρο καθορίζοντας διαφορετικές περιοχές δράσης. Η κάθε περιοχή μπορεί να διαθέτει διαφορετική ‘χρονικότητα’ δηλαδή χρόνο ανάπτυξης μιας δράσης. Έτσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το εργαλείο της αλυσίδας καθώς σε μια περιοχή η αλυσίδα μεταβάλλεται πολύ γρηγορότερα από ότι σε άλλη. Έχουμε έτσι το σχεδιασμό να καθορίζει τις διαφορετικές κλίμακες μεταβολών των αλυσίδων. Και αυτή μπορεί να είναι μια περίπτωση σχεδιασμού με χρήση του χρόνου.
Αυτό για παράδειγμα το έκανε ο Ολλανδός καλλιτέχνης Constant στο New Babylon, ένα ουτοπιστικό project για μια ανθρωπότητα που περιπλανιέται στον χώρο. Χωρίζοντας τον χώρο σε τομείς (sectors) όρισε σε καθέναν να λαμβάνει χώρα μια διαφορετική δράση η ‘κατάσταση’ που ορίζει διαφορετικό χρόνο και διαμορφώνει διαφορετική εμπειρία στον χρήστη.

Constant 'New Babylon'

Χρονικά σχεδιάζω με αυτή τη λογική και όταν αποδίδω χρήσεις με διαφορετικούς κύκλους δράσεις και ώρες λειτουργίας στον ίδιο χώρο. Όπως για παράδειγμα το κτήριο του Yokohama Port Terminal των FOA: όπου συνυπάρχουν ένας τερματικός σταθμός πλοίων και ένας δημόσιος χώρος εκτόνωσης της πόλης στην θάλασσα. Δύο δραστηριότητες με διαφορετικούς χρονικούς κύκλους δράσης: άλλες ώρες και με διαφορετικούς ρυθμούς δουλεύει ένας τερματικός σταθμός και διαφορετικά ένας δημόσιος χώρος της πόλης.

FOA 'Yokohama Port Terminal'


3. Χρονικός σχεδιασμός= χρονική μόλυνση + αλλαγή
Ο χρόνος μπορεί να μπαίνει και ως εξής: όταν διαμορφώνω κάποιες γειτνιάζουσες καταστάσεις και τις φέρνω σε εγγύτητα ώστε αυτές να ‘μολύνουν’ η μια την άλλη. Τότε η μεταξύ τους σχέση μεταβάλλεται διαρκώς στον χρόνο και ο χρόνος τότε γίνεται μια συνθήκη που ‘σχεδιάζει’ τον χώρο. Για παράδειγμα στο διαγωνισμό για το πάρκο La Vilette του Rem Koolhaas: η εγγύτητα των λωρίδων διαφορετικής χρήσης είναι τόσο μικρή ώστε η ‘μόλυνση’ της μεταξύ τους επαφής έχει ως αποτέλεσμα την μεταβολή του ορίου τους καθώς περνάει ο χρόνος.

4. Άλλες έννοιες που συνδέουν τον σχεδιασμό με τον χρόνο:
Ευελιξία (Flexibility), προσαρμοστικότητα (Adaptability), μετατρεψιμότητα, μεταβλητότητα: Μια στρατηγική που βάζει μέσα στον σχεδιασμό τον παράγοντα του χρόνου, καθώς θεωρεί το αποτέλεσμα του σχεδιασμού ως κάτι που δεν μένει σταθερό, αλλά μπορεί να αλλάζει (Change) μέσα στον χρόνο, ανάλογα με τις αλλαγές των αναγκών των κατοίκων,


Ένα βιβλίο που πραγματεύεται τον χρονικό σχεδιασμό (time-based architecture) ειναι το εξής και μπορείτε να το δείτε από το google books:
Time-based architecture:
http://books.google.co.uk/books?id=xCgIpz8FCwEC&printsec=frontcover&dq=time+based+architecture&source=bl&ots=SkIeH2s_4e&sig=m4iY0gB60xcAMUBkft9rOKBuxtY&hl=en&ei=VabBTIfvOtHm4gaqmO2mDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CB0Q6AEwAQ#v=onepage&q&f=false